พิธีบายศรีสู่ขวัญ

      ยังไม่มีผู้ใดยืนยันได้อย่างชัดเจนว่าเป็นมาอย่างไร ผู้ที่ทำขวัญหรือที่เรียกว่าหมอขวัญ ก็ไม่สามารถบอกได้ว่าเริ่มมีการทำขวัญตั้งแต่เมื่อใด เพียงแต่สันนิษฐานว่าเห็นจะมีมาตั้งแต่สมัยดึกดำบรรพ์ โดยความเชื่อของคนไทยเชื่อกันว่าบรรดาคนทั้งหลายที่เกิดมาในโลกมีธรรมชาติอย่างหนึ่งเรียกกันว่า “ขวัญ” จะมีประจำกายของทุกคน มีหน้าที่ในการพิทักษ์รักษา ขวัญเป็นเหมือนพี่เลี้ยงที่คอยดูแลประคับประคองชีวิต ติดตามเจ้าของไปทุกหนทุกแห่ง

คำว่า

"ขวัญ"

เป็นนามธรรม ไม่มีรูปร่างหน้าตาปรากฏให้เห็น ไม่สามารถจับต้องหรือสัมผัสได้ แต่จะสังเกตได้ด้วยความรู้สึก ถ้าขวัญของผู้ใดอยู่กับตัวผู้นั้นจะมีความสุขกายสบายใจเป็นปรกติ แต่ถ้าขวัญของผู้ใดหลบลี้หนีหายผู้นั้นจะมีลักษณะอาการตรงกันข้าม พิธีบายศรีสู่ขวัญที่ปฏิบัติสืบต่อกันมาถึงปัจจุบันนี้ คนไทยเชื่อว่าเป็นพิธีกรรมหนึ่งที่จะช่วยส่งเสริมเพิ่มพลังใจให้เข้มแข็ง เมื่อมีขวัญที่มั่นคงพลังใจที่เข้มแข็งดีแล้ว ย่อมส่งผลให้การประกอบภาระกิจหน้าที่นั้นๆ บรรลุผลสำเร็จได้ตามความมุ่งหมาย

คำว่า

"บายศรี"

แปลว่าข้าวที่เป็นมงคล เป็นสัญลักษณ์ของพิธีกรรมที่เกี่ยวข้องกับชีวิต

   
พานบายศรี

            บายศรี จะเย็บด้วยใบตอง ทำเป็น 3 ชั้น มีข้าว สิ่งของที่สำคัญอื่นๆอีกประกอบด้วย ดอกบัว เทียนชัย น้ำมะพร้าวอ่อน แว่นเทียน 3 อัน เทียน 9 เล่ม ด้ายสายสิญจน์ บายศรี ในที่นี้ก็คือ สังคมที่ใช้ชีวิตอยู่ร่วมกันต้องยึดมั่นด้วยคุณธรรม 3 ประการ คือ บายศรี 3 ชั้น หมายถึง

1. ประพฤติชอบด้วยกาย เรียกว่า กายสุจริต
2. ประพฤติชอบด้วยวาจา เรียกว่า วจีสุจริต
3. ประพฤติชอบด้วยใจ เรียกว่า มโนสุจริต

          ดอกบัว หมายถึง บัว 4 เหล่า แต่ในที่นี้หมายถึงบัวประเภทที่ 4 ที่พ้นจากผิวน้ำจะชูก้านและดอกพร้อมที่จะขยายกลีบบานเมื่อพระอาทิตย์ส่องแสงในวันรุ่งขึ้น

          เทียนชัย หมายถึง แสงสว่างทางปัญญา

          น้ำมะพร้าวอ่อน หมายถึง น้ำใจบริสุทธิ์

         แว่นเทียน 3 อัน หมายถึง ภพทั้ง 3 ได้แก่ กายภพ รูปภพ และอรูปภพ

         เทียน 9 เล่ม หมายถึง ไฟ 3 กอง คือ

1. ไฟ คือ ราคะ
2. ไฟ คือ โทสะ
3. ไฟ คือ โมหะ

            (เทียนที่ติดไว้กับแว่นเทียนอันละ 3 เล่ม)

            ด้ายสายสิญจน์ หมายถึง ห่วงแห่งความผูกพัน

   
การประกอบพิธีบายศรีสู่ขวัญของชาวอีสาน

   

พิธีบายศรีสู่ขวัญต้อนรับนักศึกษาใหม่ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์

      

สรุปว่า ขวัญเป็นสัญลักษณ์ของชีวิตความเป็นอยู่ของคนไทยมาแต่โบราณ ขวัญเป็นสิ่งที่มีอยู่กับคนที่ยังมีชีวิตอยู่เท่านั้น คนที่ตายไปแล้วจะไม่มีการกล่าวเรียกขวัญ การประกอบพิธีทำขวัญ ก็เพื่อให้เกิดความสุขสบาย เกิดสิริมงคลและสามารถอยู่ในสังคมปัจจุบันได้อย่างเป็นสุข

---

รวบรวมจากพิธีบายศรีต้อนรับนักศึกษาใหม่ สถาบันราชภัฏธนบุรี ใน วันที่ 2 กรกฎาคม 2543

มาลัย นิลพงษ์. “สารน่ารู้” พิกุล-จัน. ๕(๑๐ กรกฎาคม ๒๕๔๓) หน้า ๕

ภาพพิธีบายศรีสู่ขวัญจาก :
http://kanchanapisek.co.th/kp8/kkn/kkn302.html
http://www.everykids.com/worldnews/bysri/bysri.html

นำลงวันที่ 18 ต.ค 2543